2024 Şubat ayı itibariyle 16 hafta süren Sosyal Bilimlerde Uygulamalı Karma Araştırmalar Atölyesi kapsamında Özel Kosbi Zülfü Mevlüt Çelik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde Toplumdaki Meslek Lisesi Algısına Dair karma yöntem kullanılarak bir araştırma yapıldı. Atölyede yaklaşık 4 hafta süren teorik eğitimin ardından 12 haftalık uygulama ile saha çalışması gerçekleştirildi. Bu araştırmanın çıktıları uluslararası bir eğitim kongresi olan ESEP2024’te bildiri olarak sunuldu. Araştırmanın detaylarının bulunduğu özet ise aşağıdadır. 

Özet

Türkiye’de meslek liseleri, toplumsal ve ekonomik kalkınmada önemli bir role sahip olmalarına rağmen düşük prestijli okullar olarak görülmektedir. Akademik başarıya verilen önem, meslek liselerinin düşük performanslı öğrenciler için zorunlu bir tercih gibi algılanmasına yol açmıştır. Bununla birlikte, son yıllarda işgücü piyasasının mesleki ve teknik alanlarda kalifiye elemanlara duyduğu ihtiyaç artmış ve hükümet politikalarıyla bu gereksinim sıklıkla vurgulanmıştır. Ancak, meslek liselerinin mevcut problemleri ve olumsuz algılar, nitelikli işgücü yetiştirme hedefi önünde engel teşkil etmektedir. Özellikle merkezi sınav sistemi (LGS) ile Fen ve Anadolu liseleri gibi nitelikli okullara sınırlı kontenjanla öğrenci alınması, ailelerin ve öğrencilerin meslek liselerine olan ilgisini artırmıştır. Sosyo-ekonomik düzeyi yüksek ailelerin de tercih etmeye başladığı özel meslek liseleri, meslek eğitimi algısının dönüşümünde önemli bir rol oynamaktadır.

Bu araştırmada, İzmir Kemalpaşa’da bulunan Özel Kosbi Zülfü-Mevlüt Çelik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi incelenmiş ve meslek liselerine yönelik olumsuz algının nasıl dönüştürdüğü analiz edilmiştir. Araştırma, karma tekniklerle gerçekleştirilmiş; 320 öğrenci ve 45 öğretmenle anket yapılmış, ardından 11 öğretmen, 5 veli ve 5 iş dünyası temsilcisi ile derinlemesine görüşme ve toplamda 42 öğrenciden oluşan 7’şer kişilik gruplarla odak grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir. Bu sayede meslek lisesi algısının çok boyutlu bir analizi yapılmaya çalışılmıştır.  Araştırma sonuçları, okulun teknik altyapısının ve sosyal-kültürel faaliyetlerinin öğrencilerin gelişimine katkıda bulunduğunu ve meslek liselerine dair olumsuz algıların zamanla değiştiğini ortaya koymuştur. Aynı zamanda model bir okul olma yolunda meslek liseli kimliğinin yeniden inşasına yönelik veriler de araştırma sonuçlarına yansımıştır.