6 Şubat depremlerinden sonra, bütün
güç, sürat ve etkinlik söylemlerine rağmen, kamu otoritesi yetersiz kaldı.
Kamunun “inşaat” diliyle vaat ettiği “hızla kaldırılacak molozlar” ve “hızla
yapılacak konutlar” söylemi de “her şeylerini” kaybeden ve duyulmayan insanların
ruhlarını daha çok yaraladı.
Bu yüzden, ilk olarak, yıkılan
bütün şehirlerde hayatta kalmış insanların hissettikleri derin yalnızlık ve
çaresizlik duygusunu anlamak ve anlatmak gerekiyordu. Bu amaçla bir depremden
en çok etkilenen şehir olarak Hatay’da yurttaşların taleplerini ve seslerini
dinlemek ve bunu kamusal alana taşımak üzere bir saha araştırması yaptık. Bir
anlamda Hatay’ın yeniden inşasında, yurttaşı dinlemeyen hiçbir politikanın
tatmin edici olamayacağını aklıda tutarak, “yurttaş katılımının” en önemli
bileşenlerden biri olduğunun altını çizmek istedik.
Araştırmayı
3-7
Temmuz 2023 tarihleri arasında, Antakya,
Defne ve Samandağ’da yürüttük. Özellikle
depremde yara sarma faaliyetlerine katılmış, sivil toplum örgütü üyesi olsun
veya olmasın, görece aktif vatandaşlarla (kadın, erkek, farklı meslek ve yaş
gruplarından 37 kişiyle) “derinlemesine
görüşme” yaptık. Araştırma bulgularını Deprem Sonrası Hatay’ı Yeniden Kurmak: Vatandaşların
Beklentileri ve Katılımı
başlığıyla bir rapora dönüştürdük.
Antakya deneyimi üzerinden
İzmir’i, Türkiye’yi düşünmek…
Yaptığımız araştırmanın içerdiği
veriler, boyutları tasavvur edilemeyecek bir felaketi ve bu felaketin yarattığı
ruh halini bize anlatıyor. Ancak bu verilerin sadece bir raporun sayfaları
arasında kalmaması, Antakya’nın ve Antakyalıların bize anlattıklarının çok daha
geniş platformlarda tartışılması için bir çalıştay düzenlemeye karar verdik.
Bu çalıştayı, BAYETAV’ın kurulu
olduğu İzmir başta olmak üzere, bütün Türkiye’nin Antakya’yı duyması gerektiği
ve olası bir deprem karşısında artık çok yönlü düşünülmesi gerektiği düşüncesinden
hareketle, 6 Aralık 2023’te İzmir’in çeşitli akademik, yerel yönetim ve sivil
toplum aktörlerinden 26 kişiyle birlikte gerçekleştirdik.
Çalıştayda temel olarak şu üç soruya cevap aradık:
Araştırmanın içeriğine paralel olarak, çalıştayda öne çıkan 7 temada kısa videolar hazırladık. Bu tematik videolara aşağıdaki linklerden erişebilirsiniz:
Çalıştaydan çıkan çok önemli sonuçlar arasında şu konunun altını çizmek gerekiyor. Deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında çok yönlü işbirliği ve iletişim kurulması, yurttaşların afetlere aktif olarak hazırlanması ve yerel aktörlerle çok güçlü bir güven ve dayanışma ilişkisi geliştirilmesi gerektiği anlaşılıyor. Ancak böyle bir “aktif yurttaşlık” bilinci ve hareketi geliştirebilirsek, kamu otoritesini de yapması gerekenler konusunda ikna edebiliriz.
